Chứng khoán phái sinh – Tìm hiểu định nghĩa, loại hình và ví dụ

Chứng khoán phái sinh được hiểu nôm na là các phương tiện tài chính có giá trị thu được từ một hoặc nhiều tài sản. Chúng có thể là những chứng khoán cơ bản (ví dụ: cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ hoặc chỉ số). Những công cụ phái sinh đã được giao dịch dưới nhiều hình thức khác nhau trong hơn hai nghìn năm. Chúng đã tiếp tục giao dịch bởi vì, khi được sử dụng đúng cách, chúng cho phép những người tham gia thị trường giảm thiểu rủi ro từ danh mục đầu tư của họ và kiếm được phần thưởng tài chính từ giao dịch dựa trên các kỹ năng và thông tin đặc biệt. Bài viết cung cấp các kiến thức cũng như loại hình chứng khoán phái sinh.

Tất tần tất về chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một hợp đồng thu được giá trị và rủi ro của nó từ một chứng khoán cụ thể (như cổ phiếu hoặc hàng hóa). Các công cụ phái sinh đôi khi được gọi là chứng khoán thứ cấp vì chúng chỉ tồn tại dưới dạng kết quả của các chứng khoán sơ cấp như cổ phiếu, trái phiếu và hàng hóa. Một số công cụ phái sinh cũng có thể lấy giá trị từ lãi suất, tiền tệ hoặc toàn bộ chỉ số chứng khoán.

Các loại hình chứng khoán phái sinh và ví dụ

Có bốn loại hình chứng khoán phái sinh chủ đạo: tương lai (futures), kỳ hạn (forwards), quyền chọn (options) và hoán đổi (swaps).

Loại hợp đồng thứ nhất: Kỳ hạn

Là dạng hợp đồng bạn sẽ giúp bạn “thỏa thuận và chốt” giá trị của một tài sản hiện tại trong một thời gian xác định. Dạng hợp đồng này chỉ được thực hiện trên thị trường OTC mà không phải trên các sàn giao dịch công khai.

Giả sử bạn đã quyết định mua một ounce vàng cho mục đích đầu tư. Giá vàng giao ngay là $345/ ounce. Bạn muốn giữ số vàng này trong một năm và sau đó bán nó với tỷ giá hiện hành. Một khả năng là trả $345 cho người bán và sở hữu ngay lập tức số vàng. Giữ nó trong một năm và sau đó bán nó. Nếu giá vàng một năm kể từ bây giờ là $370/ounce. Thì rõ ràng bạn đã kiếm được $ 25.

Giá trị của hợp đồng kỳ hạn thay đổi hàng ngày theo sự biến động của giá vàng (tài sản khác).

Loại hợp đồng thứ hai: tương lai

Tương tự như loại hợp đồng kỳ hạn. Hợp đồng này là dạng hợp đồng đã được tiêu chuẩn hóa. Được phép giao dịch trên một số sàn giao dịch như HOSE và HNX. Hợp đồng tương lai được cập nhật vào thị trường hàng ngày. Có nghĩa là các khoản lỗ/lãi được thanh toán liên tục qua từng ngày. Điều này ngăn cản việc tích lũy các khoản lãi hoặc lỗ lớn.

Loại hợp đồng thứ ba: Hoán đổi

Hoán đổi là một hợp đồng chứng khoán phái sinh tùy chỉnh. Qua đó hai bên đồng ý trao đổi các khoản thanh toán hoặc dòng tiền từ hai tài sản với tần suất nhất định trong một khoảng thời gian đã thỏa thuận. Các hợp đồng này được thương lượng riêng – thường là giữa các doanh nghiệp và / hoặc các nhà đầu tư tổ chức chứ không phải các cá nhân – thông qua thị trường mua bán tự do.

Một khoản thanh toán hoặc dòng tiền thường cố định, trong khi một khoản khác thay đổi tùy thuộc vào một số yếu tố — ví dụ bao gồm lãi suất, tỷ giá hối đoái, giá trị chỉ số chứng khoán và giá hàng hóa. Hoán đổi lãi suất cố định và thay đổi và hoán đổi tiền tệ là một trong những loại hợp đồng hoán đổi phổ biến nhất.

Một ví dụ là hợp đồng giữa hai ngân hàng, trong khi ngân hàng thứ nhất trả cho ngân hàng thứ hai lãi suất trên một khoản tiền gốc nhất định theo một tỷ lệ cố định. Ngân hàng thứ hai trả cho ngân hàng thứ nhất số tiền lãi trên cùng một khoản tiền gốc nhưng theo lãi suất thả nổi. Hợp đồng hoán đổi có thể yêu cầu ngân hàng đầu tiên trả lãi 10 triệu đô la với lãi suất cố định 5% trả góp hàng tháng trong ba năm tiếp theo. Ngân hàng thứ hai sẽ trả lãi suất cho ngân hàng thứ nhất là 10 triệu đô la trả góp hàng tháng trong ba năm tiếp theo nhưng với lãi suất LIBOR. Tỷ giá LIBOR là tỷ giá thả nổi được điều chỉnh hàng tháng.

Loại hợp đồng thứ tư: Quyền chọn

Hợp đồng này cấp cho chủ sở hữu quyền mua hoặc bán một chứng khoán (thường là cổ phiếu) với một mức giá cụ thể vào trước ngày hết hạn cụ thể. Vì giá trị phụ thuộc một phần vào giá trị của cổ phiếu cơ sở hoặc chứng khoán. Nên hợp đồng quyền chọn được coi là chứng khoán phái sinh.

Bạn vô tình bắt gặp được một mảnh đất có tiềm năng trong tương lai. Nhưng bạn không đủ tiền để mua ngay lặp tức. Vay ngân hàng với thủ tục mất hàng tháng trời? Nếu vay thành công thì vài tháng sau mảnh đất đấy lên giá thì khoản lợi nhuận sẽ giảm đi. Vậy bạn nên làm gì?

Một khả năng là tiếp cận chủ sở hữu của mảnh đất. Và mua một quyền chọn trên mảnh đất. Bạn nói với anh ta rằng bạn muốn mua mảnh đất với giá $100.000 vào một thời điểm nào đó trong chín tháng tới. Bạn sẽ trả cho chủ sở hữu $ 5.000 cho quyền chọn mua này. Chủ sở hữu của mảnh đất có thể bán quyền chọn mua cho bạn vì lời đề nghị tốt nhất mà anh ta nhận được gần đây chỉ là $85.000. Tất nhiên, anh ta sẽ giữ $5.000 đã trả cho quyền chọn ngay cả khi bạn không mua đất. Anh ta có thể khá hài lòng với giá bán 100.000 đô la.

Vài tháng sau có một người khác sẵn sàng trả $120.000 cho cùng một mảnh đất. Sau đó, bạn có thể thực hiện quyền chọn. Mua mảnh đất với giá $100.000 và bán lại với giá $120.000.Tổng chi phí của bạn là $105.000 và lợi nhuận của bạn là $15.000.

Đặc điểm của chứng khoán phái sinh

Các loại hình chứng khoán phái sinh khác nhau có các tính năng và đặc điểm khác nhau. Nhưng có một số điểm chung của chúng:

• Đều là thỏa thuận của các bên (hai bên trở lên)
• Thu được giá trị (hoặc rủi ro) từ sự biến động giá của một loại hay một nhóm tài sản
• Được hoàn thành vào một thời gian xác định trong tương lai

So sánh giữa các loại hình với nhau

	Quyền chọn	Tương lai	Kỳ hạn	Hoán đổi
Quyền chọn/Nghĩa vụ	Quyền chọn	Nghĩa vụ	Nghĩa vụ	Nghĩa vụ
Điều khoản	Chuẩn hóa/tùy chỉnh	Chuẩn hóa/tùy chỉnh	Tùy chỉnh	Tùy chỉnh
Nơi giao dịch	SGD hoặc OTC	SGD hoặc OTC	OTC	OTC

Những lý do nên tham gia vào phái sinh?

Các doanh nghiệp, tổ chức và nhà đầu tư sử dụng chứng khoán phái sinh cho nhiều mục đích khác nhau. Bảo hiểm rủi ro và đầu cơ có lẽ là phổ biến nhất. Một vài ứng dụng thực tế của chứng khoán phái sinh:

• Một nhà máy sử dụng dầu thô để sản xuất nhựa có thể mua một hợp đồng kỳ hạn. Nhằm để chốt mức giá hiện tại cho mỗi thùng để đảm bảo rằng nguồn cung của họ sẽ không bị gián đoạn. Nếu sau đó dầu tăng lên mức giá quá cao so với sản xuất của họ. Dẫn đến họ có lợi nhuận.
• Một công ty nông nghiệp không chắc chắn về nhu cầu ngô trong tương lai có thể bán hợp đồng tương lai cho 50.000 tai ngô sẽ hết hạn sau 8 tháng để đảm bảo rằng họ sẽ có thể bán sản phẩm của mình với giá trị hiện tại ngay cả khi giá trị của nó giảm trong tương lai
• Một nhà đầu tư quan tâm đến năng lượng thay thế. Có thể mua quyền chọn mua một công ty lắp đặt điện mặt trời. Với kỳ vọng giá thực tế sẽ cao hơn so với giá giao ngay. Nếu giá trị trong tương lai tăng bằng hoặc cao hơn mức giá đã kỳ vọng. Thì nhà đầu tư này có thể cân nhấc hai trường hợp là bán lại quyền chọn. Hoặc thực hiện chúng để nắm quyền sở hữu các cổ phiếu cơ bản.

Chứng khoán phái sinh – Theo suy nghĩ của các chuyên gia

Warren Buffet đã mô tả chứng khoán phái sinh là “Là loại vũ khí hủy diệt hàng loạt. Mang theo nhiều những mối nguy hiểm. Tuy vẫn đang tiềm ẩn nhưng có khả năng gây chết người trong tương lai”.

Mặc dù thị trường phái sinh được quản lý nhiều hơn so với trước đây và bản thân Buffet thỉnh thoảng vẫn giao dịch các phái sinh. Tuy nhiên, ông vẫn gọi loại tài sản này là “một quả bom hẹn giờ tiềm năng trong hệ thống”.

Kết luận

Chứng khoán phái sinh đóng một vai trò quan trọng. Bằng cách cho phép các nhà đầu tư không muốn rủi ro liên quan đến việc nắm giữ một tài sản. Có thể chuyển giao nó cho những người nắm giữ tài sản đó. Tuy nhiên, vì chúng là thị trường rủi ro trái ngược với tài sản vật chất. Thị trường phái sinh có thể là nơi rất nguy hiểm đối với các nhà đầu tư không tinh vi.

Chứng khoán phái sinh đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính hiện đại, và nếu không có chúng, nhiều giao dịch kinh doanh thông thường sẽ trở nên rủi ro hơn nhiều hoặc thực tế là không thể diễn ra.

Tổng hợp: hethongtienao.com